ΤΡΑΥΜΑ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗ

Αιτιολογία και εξέταση οδοντικού τραύματος νεογιλού και μόνιμου φραγμού.

Πολλοί είναι οι παράγοντες που προκαλούν τον τραυματισμό των νεογιλών και μόνιμων δοντιών. Οι παράμετροι είναι βιολογικές, ψυχολογικές και συμπεριφορικές.

     Συγκεκριμένα

     Σύμφωνα με την AAPD ο σημαντικότερος λόγος τραυματισμού των νεογιλών δοντιών είναι οι πτώσεις και οι συγκρούσεις λόγω της αναπτυσσόμενης ικανότητας των νηπίων για βάδιση αλλά ταυτόχρονα ανικανότητας για ελεγχόμενο τρέξιμο. Πιο συχνός τόπος ατυχήματος είναι το σπίτι με 38% και μετά το σχολείο 32% , πιο συχνά σημεία πτώσης και σύγκρουσης είναι το σκληρό έδαφος, το πάτωμα και τα σκαλιά. Κορύφωση των ατυχημάτων συμβαίνει στα 2-3 έτη.

Οι βιολογικοί παράγοντες που επηρεάζουν τον τύπο του τραύματος είναι η ποιότητα του στηρικτικού οστού που έχει μειωμένη σκληρότητα στα παιδιά και το κοντό ύψος των ριζών. Ο δεύτερος λόγος για τον τραυματισμό των νεογιλών δοντιών παραμένει η κακοποίηση. Σε υποψία για κακοποίηση ή παραμέληση μπορεί να βάλει τον θεράποντα ιατρό η καθυστέρηση στην εξέταση( επίσκεψη).

     Στα μόνιμα δόντια μετά την πτώση πρόσκρουση σε σκληρό ανένδοτο αντικείμενο παρουσιάζονται τραυματισμοί στα αυτοκινητιστικά ατυχήματα ή με ποδήλατο, στη βία και στα σπορ. Η παρεμβολή μαλακών μορίων ή η πρόσκρουση σε μαλακό αντικείμενο οδηγεί σε τραύμα των περιοδοντικών ιστών.  Όλα τα σπορ είναι επικίνδυνα λόγω της επαφής με σκληρές επιφάνειες και λόγω της έντονης σωματικής επαφής. Προφανώς για κοινωνικούς λόγους σε κάθε χώρα τα στατιστικά για την αιτιολογία των τραυμάτων διαφοροποιούνται. Για παράδειγμα χαρακτηριστικοί λόγοι για κατάγματα μύλης είναι σπορ του πάγου τα οποία στη χώρα μας στερούμαστε.  Η ακαδημία προτείνει τη χρήση προστατευτικών μέσων στα σπορ για την αποφυγή τέτοιων συνεπειών. Οι μισοί από αυτούς τους τραυματισμούς συμβαίνουν στο σχολείο στα παιδιά με μεικτό ή μόνιμο φραγμό.

Στους βιολογικούς παράγοντες είναι η αυξημένη οριζόντια πρόταξη των άνω τομέων. Αν η τελευταία είναι 0-6mm τότε το ποσοστό διπλασιάζεται ενώ πρόταξη πάνω από 6mm τριπλασιάζει τον κίνδυνο για τραυματισμό. Στην κατηγορία ατόμων υψηλού κινδύνου είναι και οι ασθενείς με κοντό χείλος. Τέλος τα άτομα που έχουν επιληπτικές κρίσεις εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο τραύματος. Πιο συγκεκριμένα σε αναδρομική μελέτη το 1978 σε 437 επιληπτικά  άτομα βρέθηκε πως το 52% αυτών των ασθενών είχε χτυπήσει επανειλημμένα στα δόντια. Κίνδυνο να τραυματιστούν διατρέχουν επίσης και οι ασθενείς με αναπηρία και υπερκινητικότητα.  

Εξέταση

Λήψη ιστορικού

Κατά τη λήψη του ιστορικού πρέπει να ερωτηθούν τα παρακάτω

1)     Όνομα ασθενούς, ηλικία, φύλο, διεύθυνση, τηλέφωνο?

Εκτός από την προφανή χρησιμότητα των παραπάνω στοιχείων η ικανότητα του ασθενή να δώσει τις ζητούμενες πληροφορίες μπορεί επίσης να δώσει στοιχεία για πιθανή εγκεφαλική εμπλοκή ή τη γενική πνευματική κατάσταση.

2)     Πότε συνέβη το ατύχημα?

Ο χρόνος που μεσολαβεί από τον τραυματισμό μέχρι την αντιμετώπιση επηρεάζει το αποτέλεσμα της επανεμφύτευσης εκγομφομένων δοντιών. Επιπλέον η επιτυχία της θεραπείας δοντιών που έχουν υποστεί χαλάρωση, κάταγμα μύλης με ή χωρίς αποκάλυψη πολφού ή και κάταγμα οστού μπορεί να επηρεαστεί από την καθυστερημένη αντιμετώπιση. Επίσης καθυστέρηση στην αναζήτηση θεραπείας ενδέχεται να υποκρύπτει πιθανή παιδική κακοποίηση, αν ο ασθενής είναι μικρής ηλικίας.

3)     Πού συνέβη το ατύχημα?

Η παραπάνω πληροφορία είναι απαραίτητη τόσο για λόγους νομικής κάλυψης όσο και για τεκμηρίωση της ανάγκης κάλυψης με το αντιτετανικό εμβόλιο.

4)     Πως συνέβη το ατύχημα?

Η φύση του ατυχήματος παρέχει πολλές πληροφορίες σχετικά με τον τύπο του τραύματος που αναμένεται. Για παράδειγμα ένα κτύπημα στον πώγωνα συνήθως προκαλεί κάταγμα στην γενειακή σύμφυση ή στην περιοχή του κονδύλου καθώς και κατάγματα μύλης-ρίζας σε γομφίους και προγομφίους. Ατυχήματα στα οποία το παιδί έχει υποστεί πτώση με κάποιο αντικείμενο στο στόμα συνήθως προκαλείται μετατόπιση των δοντιών σε παρειακή κατεύθυνση. Στις περιπτώσεις νεαρών παιδιών ή και γυναικών με παρουσία πολλαπλών τραυμάτων στους μαλακούς ιστούς σε διαφορετικά στάδια επούλωσης και όταν συνυπάρχει με μια έντονη διαφωνία ανάμεσα στα κλινικά σημεία και το αναφερόμενο ιστορικό πρέπει να υποψιαζόμαστε την παρουσία του battered παιδιού ή γυναίκας και να παραπέμπουμε τον ασθενή για ιατρική εξέταση.

5)     Αν ο ασθενής είχε χάσει τις αισθήσεις του?

Σε θετική απάντηση ο ασθενής παραπέμπεται για ιατρική εξέταση κάτι που δεν αποκλείει την παροχή άμεσης επείγουσας οδοντιατρικής φροντίδας όπως είναι η επαναμφύτευση εκγομφομένου δοντιού.

6)     Αν υπάρχουν προηγούμενα τραύματα στα δόντια?

Κάποια παιδιά είναι πιο επιρρεπή σε τραυματισμούς (πχ ενασχόληση με αθλητισμό). Μια τέτοια πληροφορία μπορεί να επηρεάσει τη θεραπευτική αντιμετώπιση.

7)     Αν υπάρχει αλλαγή στη σύγκλειση?

Αλλαγές στη σύγκλειση υποδεικνύουν πιθανή οδοντική εξάρθρωση, κάταγμα στους κονδύλους ή κατάγματα σε φατνιακό οστό και γνάθους.

8)     Αν υπάρχει αυξημένη ευαισθησία στις αλλαγές θερμοκρασίας?

Παρατηρείται σε δόντια που έχουν υποστεί κάταγμα μύλης με εμπλοκή οδοντίνης,

9)     Ιατρικό ιστορικό?

Δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην ύπαρξη αλλεργίας σε κάποιο φάρμακα ή υλικό, αιματικές διαταραχές ή άλλες καταστάσεις που μπορεί να επηρεάσουν τη θεραπεία.

10)  Αν έχει προηγηθεί θεραπεία του δοντιού αλλού?

Προηγούμενη θεραπεία όπως η ακινητοποίηση ή επαναμφύτευση του δοντιού        πρέπει να ληφθούν υπόψη πριν προχωρήσουμε σε περαιτέρω θεραπεία. Είναι επίσης σημαντικό να γνωρίζουμε το μέσο διατήρησης του εκγομφωμένου δοντιού.

Κλινική εξέταση

1)     Καταγραφή εξωστοματικών πληγών και ψηλάφηση του σκελετού του προσώπου. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στην ύπαρξη ασυμμετρίας προσώπου (χαρακτηριστική σε κατάγματα γνάθου) , μειωμένη διάνοιξη στόματος ενδεικτική σε κάταγμα της ΚΦΓΔ, ευαισθησία κατά την ψηλάφηση του σκελετού που δηλώνει κατάγματα γνάθου. Ύπαρξη αιματώματος στην περιοχή του γενείου έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς μπορεί να σχετίζεται με πιθανό κάταγμα της γνάθου στη σύμφυση ή τον κόνδυλο.

2)     Καταγραφή τραυματισμού του στοματικού βλεννογόνου και ούλων καθώς και υποβλεννογόνιας αιμορραγίας προερχόμενη από κάταγμα του υποκείμενου οστού της γνάθου.

3)     Εξέταση μύλης δοντιών για παρουσία και έκταση καταγμάτων, αποκάλυψη πολφού, ή αλλαγές στο χρώμα

4)     Καταγραφή μετατόπισης δοντιού ( ενσφήνωση, προς τα έξω μετατόπιση, πλάγια μετατόπιση ή εκγόμφωση)

5)     Διαταραχές στη σύγκλειση

6)     Μη φυσιολογική κινητικότητα δοντιών ή φατνιακής απόφυσης

Τεστ κινητικότητας

Είναι απαραίτητο για την διάγνωση τραυματισμοί που προκαλούν κινητικότητα μεμονωμένων δοντιών (εξάρθρωση δοντιού) ή κινητικότητα ομάδας δοντιών ( πιθανό κάταγμα φατνιακής απόφυσης) . Ο βαθμός της κινητικότητας θα πρέπει να καταγραφεί ως εξής:

0= απουσία χαλάρωσης ή αλλαγής

1= οριζόντια χαλάρωση ≤ 1χιλ

2= οριζόντια χαλάρωση > 1 χιλ

3= κατακόρυφη χαλάρωση ( αξονική)

Ο τύπος της εξάρθρωσης μπορεί να σχετίζεται με το βαθμό της κινητικότητας. Επιπλέον τυπικό σημάδι κατάγματος φατνιακής απόφυσης αποτελεί η μετακίνηση των γειτονικών δοντιών όταν εξετάζει η κινητικότητα ενός μεμονωμένου δοντιού. Πρέπει επίσης να έχουμε υπόψη τη φυσιολογική κινητικότητα που παρουσιάζουν τα υπό ανατολή δόντια καθώς και τα νεογιλά δόντια στα οποία έχει ξεκινήσει η φυσιολογική διαδικασία απορρόφησης των ριζών.

7)     Ψηλάφηση της φατνιακής απόφυσης

8)     Ευαισθησία των δοντιών στην επίκρουση και αλλαγές στον ήχο

Τεστ επίκρουσης

Ευαισθησία στην ψηλάφιση ή στην επίκρουση αποτελεί ένδειξη βλάβης στον περιοδοντικό σύνδεσμο και πρέπει να πραγματοποιείται με προσοχή καθώς κάποια δόντια είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να διεξάγεται με την άσκηση ελαφριάς δακτυλικής πίεσης αρχικά πριν την χρήση της λαβής του κατόπτρου με κατεύθυνση κατακόρυφη και οριζόντια. Επιπλέον η δοκιμασία επίκρουσης παρέχει πληροφορίες και για τη σχέση ανάμεση στο δόντι και το γειτονικό οστό. Ένας σκληρός , μεταλλικός ήχος που παράγεται μετά από επίκρουση του δοντιού σε οριζόντια κατεύθυνση αποτελεί ένδειξη πλάγιας μετατόπισης ή ενσφήνωσης ενώ παρόμοιος ήχος σε επόμενη επανεξέταση υποδεικνύει αγκύλωση του δοντιού. Ένας υπόκωφος ήχος συνδέεται με χαλάρωση ή προς τα μερική εκγόμφωση.

9)     Αντίδραση του δοντιού στα τεστ πολφικής ευαισθησίας

Tεστ ευαισθησίας

1. Θερμικά

Τα αποτελέσματα από τα θερμικά τεστ δεν είναι αναπαραγώγιμα όσον αφορά τη διαβάθμιση της έντασης του ερεθίσματος ενώ ακόμα και φυσιολογικός πολφικός ιστός μπορεί να δώσει μια αρνητική ένδειξη. Μια θετική αντίδραση συνήθως είναι ένδειξη ζωντανού πολφού αλλά μπορεί να εμφανισθεί και σε μη ζωντανό πολφό όπως στην περίπτωση της γαγγραινώδης πολφίτιδας κατά την οποία το ζεστό ερέθισμα προκαλεί θερμική διαστολή των υγρών στην πολφική κοιλότητα ασκώντας πίεση στους φλεγμαίνοντες περιοδοντικούς ιστούς.

Θερμή γουταπέρκα: Θέρμανση ραβδίου γουταπέρκας 5χιλ για 2¨ πάνω από φλόγα και τοποθέτηση στο μέσο τριτημόριο της παρειακής επιφάνειας του δοντιού. Μη αναπαραγώγιμη μέθοδος με αμφίβολη εγκυρότητα.

Πάγος : Η αντίδραση στο ερέθισμα εξαρτάται από τη διάρκεια αυτού. Διάρκεια 5-8 ¨ αυξάνει την ευαισθησία της δοκιμασίας. Μη αναπαραγώγιμη μέθοδος με αμφίβολη εγκυρότητα.

Αιθυλική χλωρίδη: Ισχύουν τα ίδια μειονεκτήματα με τις προηγούμενες μεθόδους με τη διαφορά ότι δίνει πιο συνεχή αποτελέσμα.

Καρβονικό διοξείδιο: Δίνει συνεχή και έγκυρα αποτελέσματα ακόμα και σε ανώριμα δόντια. Η μέθοδος αυτή επιτρέπει τη εξέταση της ζωτικότητας ακόμα και σε δόντια που είναι καλυμμένα από προσωρινή στεφάνη ή ακινητοποίηση. Μειονεκτήματα της μεθόδου αποτελούν ο κίνδυνος πρόκλησης ρωγμών εξαιτίας της πολύ χαμηλής θερμοκρασίας ή αλλαγών στον πολφό μετά από παρατεταμένη έκθεση στο ερέθισμα.

Διχλωρική διφθοριομεθάνη: Δοκιμασία ψυχρού κατά την οποία ένα σπρευ απελευθερώνεται σε θερμοκρασία -28 πάνω στην επιφάνεια της αδαμαντίνης. Παρουσιάζει τα ίδια χαρακτηριστικά και μειονεκτήματα με την προηγούμενη μέθοδο.

2. Ηλεκτρική δοκιμασία πολφού

Αποτελεί το  πιο σύγχρονο τεστ εκτίμησης της νευροαγγειακής κατάστασης του πολφού των τραυματισμένων δοντιών . Η τοποθέτηση του ηλεκτροδίου πρέπει να είναι όσο το δυνατό πιο κοντά στο κοπτικό άκρο. Είναι γνωστό ότι η εγκυρότητα της ηλεκτρικής δοκιμασίας είναι περιορισμένη σε αναπτυσσόμενα δόντια. Επιπλέον η απουσία αντίδρασης στη ΗΔΠ δεν θα πρέπει αυτόματα να λαμβάνεται ως ένδειξη πολφικής νέκρωσης είτε σε αναπτυσσόμενα είτε σε ώριμα δόντια. Σε περίπτωση που το δόντι αντιδρά κατά την πρώτη εξέταση μετά το ατύχημα , αποτελεί μια θετική βάση για σύγκριση στους επακόλουθους επανελέγχους. Στα νεογιλά δόντια η χρήση της τεχνικής ενδέχεται να εμφανίσει δυσκολίες εξαιτίας έλλειψης συνεργασίας.

3. Laser Doppler Flowmetry

Ενώ η ηλεκτρική δοκιμασία πολφού εκτιμά τα νευρικά αποθέματα του δοντιού η LDF εκτιμά την παρουσία λειτουργικών αγγειακών αποθεμάτων. Η νευρική αναγέννηση ενός τραυματισμένου πολφού είναι πιο αργή από την αγγειακή αναγέννηση . Έτσι το σύστημα LDF είναι πιο ευαίσθητο από την ηλεκτρική δοκιμασία και τις θερμικές δοκιμασίες ζωτικότητας οι οποίες σχετίζονται με την αναγέννηση των νεύρων. Τέλος η δοκιμασία LDF εμφανίζει καλύτερα αποτελέσματα όσον αφορά την ευαισθησία και την ειδικότητα ζώντων δοντιών και δοντιών με γνωστή πολφική νέκρωση σε σχέση με την ηλεκτρική δοκιμασία και τις θερμικές δοκιμασίες ζωτικότητας.

Ακτινογραφική εξέταση

Πολλαπλές ακτινογραφίες σε διαφορετική γωνίωση προσφέρουν την πιο έγκυρη πληροφόρηση σχετικά με τις αλλαγές στο οδοντοφατνιακό σύμπλεγμα που ακολουθούν τις τραυματικές βλάβες. Συνιστάται η λήψη ακτινογραφίας δήξεως σε συνδυασμό με τρεις περιακρορριζικές διαφορετικής γωνίωσης με την τεχνική της διχοτόμου, έτσι ώστε να εκτιμηθεί η έκταση του τραύματος. Ιδιαίτερη χρησιμότητα παρουσιάζει η παραπάνω τεχνική στα κατάγματα ρίζας, καθώς διαγώνια κατάγματα ρίζας συχνά διαφεύγουν με την απλή μονή ακτινογράφηση. Μια άλλη εφαρμογή της ακτινογραφίας αποτελεί η εξέταση παρουσίας ενσφηνωμένων ξένων σωμάτων στις πληγές των μαλακών ιστών. Η ανίχνευση τέτοιων σωμάτων μπορεί αρχικά να επιτευχθεί με την ψηλάφηση των χειλιών για ξένα σώμα αλλά για να επιβεβαιωθεί η όχι η ύπαρξη τους είναι απαραίτητη η λήψη ακτινογραφίας. Η ακτινοβόληση μειώνεται κατά 25-50% από την φυσιολογική ακτινοβόληση σκληρών οδοντικών ιστών επιτρέποντας την εμφάνιση μη οργανικών υλικών όπως θραυσμένα τμήματα δοντιού, γυαλί, χαλίκι αλλά όχι οργανικών υλικών όπως ξύλο και ύφασμα τα οποία δε θα αποτυπωθούν στην ακτινογραφία.

Όσον αφορά την εξέταση πολύ νεαρών παιδιών είναι συχνά αναγκαίο να ασκηθεί ήπιος περιορισμός έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η λεπτομερής εξέταση. Η θέση στην οποία εξετάζεται είναι γόνατο προς γόνατο με το παιδί να ξαπλώνει στα γόνατα της μητέρας η οποία ταυτόχρονα ακινητοποιεί τα πόδια και τα χέρια ενώ το κεφάλι βρίσκεται στα γόνατα του οδοντιάτρου. Η ακτινογράφηση της περιοχής γίνεται πάλι με τη βοήθεια του γονέα ο οποίος κρατάει τόσο το παιδί όσο και το ακτινογραφικό πλακίδιο. Τόσο το παιδί όσο και ο γονέας κοιτούν προς την ίδια κατεύθυνση και το αριστερό χέρι του γονέα ακινητοποιεί το σώμα και τα χέρια του παιδιού ενώ το δεξί σταθεροποιεί το πλακίδιο. Εναλλακτικά το δεξί χέρι του γονέα σταθεροποιεί την κεφαλή του παιδιού ενώ το αριστερό ωθεί και σταθεροποιεί την κάτω γνάθο σε θέση σύγκλεισης πάνω στο πλακίδιο.

Διαβάστε περισσότερα

EΠΙΔΕΙΞΗ ΒΟΥΡΤΣΙΣΜΑΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΔΟΝΤΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΦΘΟΡΙΟ 1

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΦΘΟΡΙΟΥ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΟΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ

Το στοιχείο φθόριο (F) είναι αέριο, ελαφρά κιτρινοπράσινης χροιάς, με έντονη καυστική οσμή και ατομική μάζα 18,9984. Είναι αλογόνο, είναι το περισσότερο ηλεκτραρνητικό στοιχείο και δεν βρίσκεται ελεύθερο στη φύση. Είναι πολύ δραστικό και σχηματίζει χημικές ενώσεις με όλα τα άλλα στοιχεία εκτός από το οξυγόνο (O), το άζωτο (N) και τα ευγενή αέρια. Το ελεύθερο ιόν του έχει σθένος -1. Κατά τη διάλυση των αλάτων φθορίου στο νερό το φθόριο που απελευθερώνεται βρίσκεται κυρίως ως ιόν φθορίου (F^- ), σε τιμές pH κοντά στο ουδέτερο . 

 

Tο φθόριο κατέχει την 13^η θέση μεταξύ των στοιχείων σε ποσότητα που εμφανίζεται στη φύση. Οι ενώσεις του φθορίου είναι πολύ διαδεδομένες στο έδαφος, το νερό, την ατμόσφαιρα και τους ιστούς όλων των ζωντανών οργανισμών, οι οποίοι συμμετέχουν στον κύκλο του φθορίου. Στη φύση απαντάται κυρίως σε μορφή αλάτων ή σε ενώσεις με μέταλλα. Η περιεκτικότητα του εδάφους σε φθοριούχα άλατα είναι 0,03-0,8%, του αέρα 0,1 μg/m³

Με βάση γνωμάτευση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (World Health Organisation - WHO) το φθόριο θεωρείται ως ένα από τα δεκατέσσερα στοιχεία, τα οποία θεωρούνται απαραίτητα για την κανονική ανάπτυξη και λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού . Η επαρκής ημερήσια πρόσληψη του φθορίου για τον ανθρώπινο οργανισμό είναι 0,05 μg/Kg βάρους σώματος με ανώτερo ανεκτό όριο τα 0,1 μg/Kg βάρους σώματος (Food and Nutrition Board 1997). Οι κυριότερες πηγές φθορίου για τον ανθρώπινο οργανισμό είναι το πόσιμο νερό και οι τροφές. Στο πόσιμο νερό η ιδανική συγκέντρωση είναι 0,5-1 ppm Οι κυριότερες πηγές φθορίου για τον ανθρώπινο οργανισμό είναι το πόσιμο νερό και οι τροφές. Στο πόσιμο νερό η ιδανική συγκέντρωση είναι 0,5-1 ppm (WHO). Στο πόσιμο νερό η φυσιολογική συγκέντρωση σε φθόριο κυμαίνεται μεταξύ 0,01-0,3 ppm, ενώ στο θαλασσινό νερό μεταξύ 1,2-1,5 ppm (WHO 2002).

Η απορόφηση του φθορίου από τον ανθρώπινο οργανισμό γίνεται σχεδόν αποκλειστικά από το πεπτικό σύστημα. Το φθόριο που απορροφάται μεταφέρεται μέσω του αίματος σε όλο τον οργανισμό, όπου κατακρατείται από τους ενασβεστιωμένους ιστούς, δηλαδή τα οστά και τα δόντια και το υπόλοιπο αποβάλλεται από τους νεφρούς με τα ούρα .

Ο ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΦΘΟΡΙΟΥ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ

 

Το φθόριο έχει επίδραση στον ανθρώπινο οργανισμό :

α) στα ενζυμικά συστήματα, 

β) στα οστά και  

γ) στα δόντια.

 

α) Στα ενζυμικά συστήματα η δράση του φθορίου αφορά τη δέσμευση διάφορων συνενζύμων, όπως τα κατιόντα ασβεστίου (Ca⁺²), μαγνησίου (Mg⁺²), μαγγανίου (Mn⁺²), σιδήρου (Fe⁺²) και ψευδαργύρου (Zn⁺²), τα οποία είναι απαραίτητα για την πραγματοποίηση ορισμένων σημαντικών ενζυμικών αντιδράσεων. Σε υψηλές συγκεντρώσεις φθορίου (>2 ppm) στο αίμα οι ενζυμικές αυτές αντιδράσεις αναστέλλονται, με όλες τις συνέπειες που έχει αυτό στον οργανισμό. Σε φυσιολογικές συγκεντρώσεις το φθόριο δεν επηρεάζει τις ενζυμικές αντιδράσεις .

β) Στα οστά η επίδραση του φθορίου σε φυσιολογικές τιμές είναι ευεργετική, προκαλώντας καλύτερη ενασβεστίωση, πύκνωση και σκληρότητα στα οστά. Αυξημένες συγκεντρώσεις φθορίου (10 φορές πάνω από τις φυσιολογικές) για μεγάλο χρονικό διάστημα προκαλούν φθορίαση των οστών, που εκδηλώνεται με μεταβολή της φυσιολογικής δομής των οστών και εκδήλωση μίας σειράς παθολογικών καταστάσεων .

Η ΑΝΤΙΤΕΡΗΔΟΝΟΓΟΝΟΣ ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΦΘΟΡΙΟΥ

Η αντιτερηδονογόνος δράση του φθορίου έχει μελετηθεί εδώ και πολλές δεκαετίες και εκδηλώνεται μέσα από μία σειρά μηχανισμών. Οι μηχανισμοί αυτοί είναι:

α) η μείωση της απασβεστίωσης της οδοντικής επιφάνειας,

β) η ενίσχυση της επανασβεστίωσης της οδοντικής επιφάνειας και

γ) η αναστολή της ανάπτυξης και του μεταβολισμού των τερηδονογόνων μικροβίων και του σχηματισμού της μικροβιακής πλάκας.

α) Η μείωση της απασβεστίωσης της αδαμαντίνης από την επίδραση των οξέων, ερμηνεύεται από τη βελτίωση που προκαλείται στη δομή των κρυστάλλων του απατίτη από την παρουσία ιόντων φθορίου. Η βελτίωση της δομής των κρυστάλλων γίνεται με τη μετατροπή του υδροξυαπατίτη σε φθοριοαπατίτη ή σε υδροξυφθοριοαπατίτη. Η πρόσληψη ιόντων φθορίου από τους γειτονικούς οδοντικούς ιστούς, γίνεται με την αντικατάσταση των ιόντων ΟΗ^- του υδροξυαπατίτη (HΑp) με ιόντα F^- σχηματίζοντας φθοριοαπατίτη (FAp).

Ο φθοριοαπατίτης έχει θερμοδυναμική σταθερά γινόμενου διαλυτότητας (Ksp) 10^-60, δηλαδή 100 φορές μικρότερη από του υδροξυαπατίτη, που έχει 10^-58. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο φθοριοαπατίτης να διαλύεται σε χαμηλότερο pH, επομένως χρειάζεται μεγαλύτερη παραγωγή μικροβιακών οξέων για την έναρξη της απασβεστίωσης της αδαμαντίνης. Έτσι, η σύνθεση φθοριοαπατίτη στην επιφάνεια της αδαμαντίνης μειώνει το κρίσιμο pH της αδαμαντίνης, μειώνοντας και το συνολικό ποσό απασβεστίωσής της. Ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι απελευθέρωση ιόντων φθορίου γύρω στα 200-300 μg/cm² ανά μήνα, από τα εμφρακτικά υλικά, είναι ικανή να αναστείλει εντελώς την απασβεστίωση της αδαμαντίνης .

β) Η ενίσχυση της επανασβεστίωσης της αδαμαντίνης ως προς την ποσότητα, την ποιότητα, αλλά και την ταχύτητα, μπορεί να πραγματοποιηθεί με την παρουσία ιόντων φθορίου. 

Με την επίδραση μικροβιακών οξέων, η πτώση του pH των υγρών του στοματικού περιβάλλοντος προκαλεί απασβεστίωση της αδαμαντίνης μέχρι να αποκατασταθεί πάλι η ισορροπία μεταξύ των δομικών ιόντων της και των στοματικών υγρών.  Η προσθήκη έστω και μικρής αλλά ικανής ποσότητας ιόντων φθορίου, θα προκαλέσει επανασβεστίωση της αδαμαντίνης και αποκατάσταση των βλαβών στην επιφάνειά της, χωρίς να έχει επανέλθει το pH στα φυσιολογικά επίπεδα. Η επανασβεστίωση σε αυτήν την περίπτωση γίνεται με ταχύτερο ρυθμό από ότι αναμένεται φυσιολογικά και εξασφαλίζει καλύτερη ποιότητα στη δομή της αδαμαντίνης, αφού σχηματίζεται φθοριοαπατίτης στη θέση του υδροξυαπατίτη. Έχει βρεθεί ότι η παρουσία φθορίου ακόμα και σε μικρές ποσότητες (1 ppm) αυξάνει το ρυθμό επανασβεστίωσης τέσσερις έως πέντε φορές . Επιπλέον, το σύστημα ισορροπίας σάλιου-αδαμαντίνης γίνεται πιο σταθερό και απαιτείται χαμηλότερο pH για την έναρξη της απασβεστίωσης, ενώ η επανασβεστίωση γίνεται πιο εύκολα, παρόλο που οι συνθήκες παραμένουν ίδιες. Αυτός ο μηχανισμός του φθορίου φαίνεται να είναι ο πιο σημαντικός σχετικά με την δράση του κατά της τερηδόνας.

 Απαραίτητη προϋπόθεση για την αντιτερηδονογόνο δράση του φθορίου είναι η συνεχής παρουσία ελεύθερων ιόντων του, σε κατάλληλες συγκεντρώσεις, γύρω από τους οδοντικούς ιστούς.

 

Η ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΦΘΟΡΙΟΥ ΣΤΑ ΔΟΝΤΙΑ

Ο ρυθμός εμπλουτισμού των ενασβεστιωμένων ιστών του οργανισμού με φθόριο είναι γρήγορος τις πρώτες τρείς δεκαετίες της ζωής και τείνει να φτάσει σε ένα σταθερό σχεδόν επίπεδο κατά την πέμπτη δεκαετία. Σε ότι αφορά τους οδοντικούς ιστούς αυτό ισχύει μόνο για την οδοντίνη. Ο εμπλουτισμός της αδαμαντίνης με φθόριο μέσω βιολογικής διεργασίας σταματά ουσιαστικά με το τέλος της διαδικασίας της ενασβεστίωσης . Έχει βρεθεί ότι η συγκέντρωση φθορίου στους ενασβεστιωμένους ιστούς εξαρτάται από την περιεκτικότητα του πόσιμου νερού σε φθόριο. Επίσης, η συγκέντρωση φθορίου στην αδαμαντίνη είναι περίπου το 1/3 της συγκέντρωσης στην οδοντίνη και περίπου το 1/10 της συγκέντρωσης στα οστά .

Η μεγαλύτερη ποσότητα που ενσωματώνεται στην αδαμαντίνη βρίσκεται στην επιφανειακή στιβάδα της. Η επιφανειακή στιβάδα της αδαμαντίνης, πάχους περίπου 5 μm, περιέχει δεκαπλάσια σχεδόν συγκέντρωση φθορίου από ότι το υποκείμενο στρώμα, μέχρι βάθους 30-60 μm από την επιφάνεια. Στο στρώμα αυτό παρατηρείται απότομη πτώση της συγκέντρωσης του φθορίου, που συνεχίζει και στην υπόλοιπη μάζα της αδαμαντίνης 

To φθόριο της κυρίως μάζας της αδαμαντίνης ενσωματώνεται κατά το εκκριτικό στάδιο της αδαμαντινογένεσης, ενώ το φθόριο της επιφανειακής στιβάδας κυρίως κατά το στάδιο της ωρίμανσης της αδαμαντίνης και μετά. Η αυξημένη συγκέντρωση φθορίου της επιφανειακής στιβάδας της αδαμαντίνης οφείλεται στον παρατεταμένο χρόνο ενασβεστίωσής της, σε σχέση με την υπόλοιπη μάζα της αδαμαντίνης και στην πορώδη δομή της, που έχει κατά τη διάρκεια της ενασβεστίωσής της, προσροφώντας έτσι πιο εύκολα φθόριο. Επιπλέον, η άμεση επαφή της επιφανειακής στιβάδας με τα υγρά του στοματικού περιβάλλοντος δίνει τη δυνατότητα συνεχούς πρόσληψης φθορίου και μετά την πλήρη ενασβεστίωσή της.

                                                           

                                                                            

Διαβάστε περισσότερα